15 Ocak, büyük şair Nazım Hikmet’in doğum günüydü. Ben de oturup Nazım hakkında az bilinenlerden bir derleme yaptım. Yararlandığım kaynaklar: Yaşamak Seni Sevmek Gibi ( Yason Yayınları), Nazım’ın Bursa Yılları (Güney Özkılınç)

http://www.youtube.com/watch?v=pFMoJDTAZOU

Şimdiden iyi okumalar…

Nâzım Hikmet 20 Kasım 1901’de Selanik’te doğdu (aile çevresinde 40 gün için bir yaş büyük görünmesin diye bu tarih 15 Ocak 1902 olarak anılmış, kendisi de bunu benimsemiştir), 3 Haziran 1963’te Moskova’da öldü.
Resmi sicil kaydındaki adı Mehmet Nazım Ran’dır.
Bazı yazılarında Orhan Selim takma adını kullanmıştır.
1938’de yirmi sekiz yıl hapis cezasına çarptırıldı. 12 sene süren tutukluluktan sonra askere alınacağı ve öldürüleceği endişesiyle 1950’de Sovyetler Birliği’ne gitti.
25 Temmuz 1951’de vatandaşlıktan çıkarıldı, büyük dedesi Mustafa Celaleddin Paşa (Konstantin Borzecki)’nın memleketi olan Polonya vatandaşlığına geçerek Borzecki soyadını aldı.
Yönetmenliğini Muhsin Ertuğrul’un üstlendiği, müziklerini Cemal Reşit Rey’in yaptığı, Cahide Sonku’nun oynadığı Türkiye’nin ilk köy filmi olan Bataklı Damın Kızı Aysel’in senaryosunu Nazım Hikmet yazmıştır. Film, 1935’te Bursa’nın Çalı köyünde çekilmiştir.
Safiye Ayla, Nazım Hikmet’le İpek Film Stüdyolarında tanışmıştır. Bir söyleşisinde, kendisini çirkin bulan kişinin Atatürk değil Nazım Hikmet olduğunu belirtir. Nalan Seçkin’le yaptı bu söyleşide, bir hayranının kendisine yolladığı erzak, yağ ve sabunu Nazım’a yolladığı için polis tarafından sorgulandığını da dile getirir.
Nazım, “Memleketimden İnsan Manzaraları “ nı Bursa hapishanesindeyken yazmıştır. Bu dev eserde öyküsü anlatılanlardan biri olan Şevki Bey, Nazım’ın hapishane arkadaşı Raşit Kemali, yani Orhan Kemal’in babası Abdülkadir Kemali Bey’dir.
Memleketimden İnsan Manzaraları’nda kimi mahkumlara, adlarını değiştirerek yer veren Nazım Hikmet, kimi mahkumlara adlarını değiştirmeden yer verir: Balaban (Ali), Balcı Nuri (Remzi), Abdülkadir Kemali (Şevki Bey), Kiraz Ali, Kambur Kerim, Kaptan, Basri, Galip, Sarı Seyfettin…
Bursa Seçköy’lü İbrahim Balaban da Nazım Hikmet’in Bursa’daki hapishane arkadaşlarından biridir.
Kuvâyi Milliye Destanı’nda adı geçen Kambur Kerim, Bursa hapishanesinde ‘ihtilas’tan ceza yiyip revirde sıhhiye olarak çalışan, mahkumlara iğne yapan Kazım Bey’dir. Kuvayi Milliye’de sadece Kurtuluş Savaşı’ndaki macerası anlatılan Kambur Kerim, Memleketimden İnsan Manzaralarında üçüncü mevki tren yolcularından biridir.
Hem Kuvayi Milliye hem de Memleketimden İnsan Manzaraları’nda adı geçen Kartallı Kazım – gerçek adı İbrahim Göleber- Kurtuluş Savaşı kahramanıdır. Kuvayi Milliye Destanı 6. Bap’taki dizelerin son bölümü Kartallı Kazım’ı anlatır.

EŞLERİ VEYA AŞKLARI
İlk eşi Nüzhet Hanım. 1921’de Moskova’da evlenirler. Mavi Gözlü Dev şiiri Nüzhet Hanım için yazılmıştır.
Hatice Zekiye Pirayende:31 Ocak 1935’te “Hatçe”siyle evlendi. 1930’da başlayan bu aşk 1950’de noktalandı. O kadar çok şiir yazmıştır ki Piraya’ye. O kadar çok mektup yazmıştır ki Piraye’ye…
“Senin adını / Kol saatimin kayışına tırnağımla kazıdım. (Bir Cezaevinde Tecritteki Adamın Mektupları)
Piraye İçin Saat 21-22 Şiirleri örneğin.

1938’de Nazım Hikmet Bursa Mahpushanesi’ndedir. Bir gün dayısının kızı Münevver gelir ziyaretine. O günlerde başlayan aşk, 1950’de evlilikle taçlanır. 1951’de oğulları Mehmet dünyaya gelir. Fakat 1951 Haziranında Nazım Hikmet’in Moskova’ya gitmesiyle bu evlilik yarım kalır. 1961’de Münevver, oğlu Mehmet’le birlikte kaçak yollarla Varşova’ya gitmeyi başarır. Sonra bir ev tutarlar. Münevver, kendine bir iş bulacaktır. Fakat, bu yıllar zarfında Nazım, kendine yeni bir aşk bulmuştur: Vera. Münevver, oğlunu alıp Fransa’ya geçer. Orada bir Fransız’la evlenir.
Son aşkı Vera: “Saman Sarısı” şiiriyle ölümsüzleştirdiği kadının adı Vera’dır. 1990’da İstanbul’da bir kitap fuarında tanışma şansını yakaladığım Vera. Nazım Hikmet, 3 Haziran 1963 günü memleket hasretiyle ölür. Şairin ölümünden sonra Vera bir daha evlenmez. Vera da 2001’de Moskova’da ölür.

AİLESİNDEKİ ÜNLÜLER
Büyük dedesi Mustafa Celaleddin Paşa (Konstantin Borzecki): Osmanlı ordusunda subay. Türk tarihi üzerine önemli bir eser olan “Les Turcs anciens et modernes” (Eski ve Yeni Türkler) kitabını yazmıştır.
Annesi Celile Hanım’ın annesi ise, Alman kökenli Osmanlı generali Mehmet Ali Paşa (Ludwig Karl Friedrich Detroit)’nın kızı olan Leyla Hanım’dır.
Babası Hikmet Bey’in babası Nazım Paşa’dır. O da bir şairdir.
Nazım Hikmet’in ailesinden dört paşa daha vardır. Anne tarafından Çeçen Hafız Paşa, İsmail Paşa ve onun oğlu eski meclis başkanlarımızdan Ali Fuat Cebesoy ve Hüseyin Hüsnü Paşa.
Türkiye İşçi Partisi başkanı Mehmet Ali Aybar, Nazım’ın teyzesinin oğludur. Tanınmış Türk şairi Oktay Rıfat Horozcu da Nazım’ın kuzenidir.